Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Koninie

POSTANOWIENIE

Konin, dnia 22-07-2024 r.

Sąd Rejonowy w Koninie I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczącysędzia Magdalena Bartłomiejczak

po rozpoznaniu w dniu 22-07-2024 r. w Koninie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku W. D.

przy udziale D. T., Z. T., M. K., B. K., A. K., B. Ś., A. Ś., I. Ś., A. N., K. N., E. Z., I. B. (1), Z. B., J. G., W. G. (1), S. K., L. G., G. G., W. B., T. G., W. G. (2)

o ustanowienie drogi koniecznej

POSTANAWIA

1.  ustanowić na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości, oznaczonej numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 0,1600 ha, położonej w H., gmina Ś., dla której Sąd Rejonowy w K.prowadzi księgę wieczystą numer (...) służebność drogi koniecznej z drogi publicznej znajdującej się na nieruchomości oznaczonej numerem ewidencyjnym (...) po nieruchomościach:

- oznaczonej numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 0,6300 ha, położonej w H. gm. Ś. dla której Sąd Rejonowy w K.prowadzi księgę wieczystą numer (...)

- oznaczonej numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 0,1300 ha, położonej w H. gm. Ś. dla której Sąd Rejonowy w K. prowadzi księgę wieczystą numer (...)

- oznaczonej numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 0,2000 ha, położonej w H. gm. Ś., dla której Sąd Rejonowy w K. prowadzi księgę wieczystą (...)

oznaczonej na mapie sytuacyjnej - karta 502 akt, sporządzonej przez biegłego geodetę K. G. dnia 12 grudnia 2023 r. według wariantu I o przebiegu oznaczonym linią łączącą punkty 1-18-17-16-15-14-13-12-11-10-9-8-7-6-5-4-3-2-1 o powierzchni zajętej na ten cel wynoszącej 0,0436 ha,

2.  zasądzić od wnioskodawcy W. D. jednorazowe wynagrodzenie za ustanowienie służebności drogi koniecznej, określonej w punkcie 1 orzeczenia na rzecz uczestniczki M. K. w kwocie 13.700 zł (trzynaście tysięcy siedemset złotych), płatne w terminie 2 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia w niniejszej sprawie wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek uchybienia w terminie płatności ww. kwoty;

3.  kosztami postępowania obciążyć wnioskodawców i uczestników zakresie przez nich poniesionym;

4.  nieuiszczonymi kosztami sądowymi obciążyć wnioskodawcę W. D. z tego tytułu nakazać pobrać na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w K.) kwotę 9.741,38 zł,

5.  przyznać adw. K. W. ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w K. kwotę 590,40 zł (pięćset dziewięćdziesiąt złotych czterdzieści groszy) brutto tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu uczestniczce M. K.

sędzia Magdalena Bartłomiejczak

Sygn. akt I Ns 1574/21

UZASADNIENIE

Wnioskodawca W. D., wskazując jako uczestników D. T., Z. T., M. K. i B. K. wniósł o ustanowienie na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości gruntowej położonej w H. gmina Ś., oznaczonej w ewidencji gruntów numerem (...), służebności drogi koniecznej obciążającej nieruchomości gruntową oznaczone numerami (...), (...), (...) celem zapewnienia działce o numerze (...) dostępu do drogi publicznej.

Na uzasadnienie wniosku wnioskodawca podał, że jest właścicielem działki (...) położonych w H.. Działka pozbawiona jest dostępu do drogi koniecznej, dlatego wnioskodawca do swojej nieruchomości dostaje się przez nieruchomość uczestniczki M. K. przylegającej od strony zachodniej, poprzez nieruchomość B. K. od strony wschodniej lub poprzez nieruchomość D. T. i Z. T. również od strony wschodniej.

Uczestnicy B. K. oraz D. i Z. małżonkowie T. nie wyrazili zgody na ustanowienie drogi konicznej przez ich nieruchomości.

Po dokonaniu oględzin nieruchomości wnioskodawcy Sąd uznał, że droga konieczna może zostać poprowadzana alternatywnym szlakiem przez nieruchomości stanowiące własność A. i K. małżonków N., I. i Z. małżonków B., E. Z., A. K., B. Ś., A. Ś. i I. Ś..

Uczestnicy A. i K. N. oraz I. i Z. B. nie wyrazili zgody na ustanowienie drogi koniecznej na ich nieruchomościach.

Na rozprawie w dniu 31 sierpnia 2022 r. Z. B. wniósł o ustanowienie drogi koniecznej przez działki o numerach (...). Sąd wezwał do udziału w sprawie osoby wskazane w rejestrze gruntów jako władający działką (...) lub ich spadkobierców – L. G., G. G., W. B., T. G. i W. G. (1) oraz właściciela działki (...) S. K.. S. K. nie wyraził zgody na przebieg drogi koniecznej przez jego nieruchomość.

M. K. wniosła o zasądzenie na jej rzecz wynagrodzenia za ustanowienie służebności drogi koniecznej po jej nieruchomości, pozostali uczestnicy oświadczyli, że nie wnoszą o zasądzenie na ich rzecz wynagrodzenia w razie ustanowienia na ich nieruchomości drogi koniecznej do nieruchomości wnioskodawcy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Nieruchomość oznaczona jako działka nr (...) o powierzchni 0,1600 ha, położona w H. gm. Ś., objęta księgą wieczystą nr (...), prowadzoną przez Sąd Rejonowy w K., stanowi własność wnioskodawcy W. D.. Nieruchomość obciążona jest bezpłatną służebnością osobistą polegającą na prawie swobodnego poruszania się po północno-zachodniej części działki o wymiarach 10m od strony północnej oraz 14,90 m od strony zachodniej oraz na prawi korzystania z tej części działki obciążonej. Służebność ustanowiona jest na rzecz uczestniczki M. K.. Na nieruchomości wnioskodawcy znajduje się budynek gospodarczy. Działka wnioskodawcy nie ma żadnego dostępu do drogi publicznej. Od strony północnej od drogi położonej na działce nr (...) oddzielają ją działki: (...) (władający: W. B., T. G., L. G., G. G., W. G. (1) – brak ustalonego właściciela i działka (...). Po stronie wschodniej nieruchomości znajdują się działki (...) – własność Z. i D. T., (...),(...) (...) własność B. K. i (...) własność S. K.. Nieruchomość Z. i D. T. jest zabudowana domem mieszkalnym i zabudowaniami gospodarczymi na niezabudowanej części nieruchomości znajduje się podwórko i ogród. Nieruchomość nr (...) od nieruchomości wnioskodawcy oddziela uskok terenu. Również działka B. K. jest zagospodarowana i zabudowana budynkiem mieszkalnym i gospodarczym. Działka należąca do małżonków T. ma powierzchnię 12 arów, a działka należąca do B. K. 9 arów.

Dowód: odpis zwykły księgi wieczystej nr (...) k. 17-17v., wypis z rejestru gruntów k. 9, wyrys z mapy ewidencyjnej k. 10, protokół oględzin k. 147-150, dowód wypis i wyrys k. 144-146, wypis i wyrys k. 15-16

Dojazd do działki wnioskodawcy od kilkudziesięciu lat odbywał się po działkach oznaczonych numerami (...). Przejazd ten urządzili poprzednicy prawni obecnych właścicieli działek nr (...). Od ww. działek przejazd jest odgrodzony płotami. Przejazd stanowi drogę gruntową. Aby dojechać do swojej nieruchomości wnioskodawca przejeżdżał też przez podwórko na działce (...). Do ok. 2020 r. wnioskodawca korzystał z tej drogi, a potem między nim, a M. K., która jest jego siostrą i właścicielką działki (...) doszło do konfliktu w wyniku, którego wnioskodawca zaprzestał korzystania z przejazdu.

Dowód: zeznania wnioskodawcy k. 216-216v, zeznania uczestników k. 216v-218.

Obecnie nieruchomość oznaczona numerem (...) o powierzchni 0,1300 ha, dla której Sąd Rejonowy w K. prowadzi księgę wieczystą nr (...) stanowi własność A. i K. N.. Nieruchomość zabudowana jest domem.

Dowód: wypis i wyrys k. 227-228, odpis księgi wieczystej (...) k. 231-231v

Nieruchomość oznaczona numerem (...)o powierzchni 0,6300 ha, dla której Sąd Rejonowy w K. prowadzi księgę wieczystą (...) jest obecnie własnością Z. i I. B. (2). Nieruchomość zabudowana jest domem i budynkami gospodarczymi.

Dowód: wypis i wyrys k. 229-230, odpis księgi wieczystej (...) k. 232

Działka (...) o powierzchni 0,2000 ha, dla której prowadzona jest księga wieczysta (...) stanowi obecnie własność M. K.. Nieruchomość jest zabudowana domem, w którym uczestniczka mieszka i budynkiem gospodarczym.

Dowód: wypis i wyrys k. 12-13, akta księgi wieczystej (...)

Dojazd do nieruchomości wnioskodawcy poprowadzony przez ww. nieruchomości ma 76 metrów długości i prowadzi po już istniejącej drodze powstałej w sposób umowny na zasadzie porozumienia sąsiedzkiego. Z tego dojazdu korzystają również właściciele działek (...). Dalej przejazd przez 52 m następuje po działce (...). Powierzchnia zajęta pod drogę wynosi 0,0436 ha. Taki przebieg drogi koniecznej jest najbardziej optymalny zarówno dla nieruchomości obciążonych jak i nieruchomości władnącej, nie wymaga przeprowadzenia prac przygotowawczych, demontażu ogrodzeń, wycinki drzew, wyrównywania terenu, nie prowadzi też środkiem nieruchomości zabudowanych.

Dowód: opinia biegłego geodety K. G. z mapą k. 497-502

Uczestniczka M. K. wyraziła zgodę na poprowadzenie drogi koniecznej przez jej nieruchomość według I wariantu zaproponowanego przez biegłego.

Dowód: elektroniczny protokół rozprawy z dnia 26 lutego 2024 r.

Wynagrodzenie za ustanowienie drogi koniecznej do nieruchomości wnioskodawcy wynosi:

- na działce gruntu nr (...) – 9.400 zł,

- na działce gruntu (...) - 4.600 zł,

- na działce gruntu (...) – 13.700 zł.

Dowód: opinia biegłego sądowego rzeczoznawcy majątkowego D. S. k. 606-634

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów, oględzin przedmiotu postępowania, opinii biegłego oraz przesłuchania uczestników.

Dowody z dokumentów Sąd uznał w całości za autentyczne i wiarygodne. Ich autentyczności i prawdziwości treści w nich zawartych nie kwestionowały strony, nie ujawniły się też jakiekolwiek okoliczności podważające moc dowodową tych dokumentów, które należałoby brać pod uwagę z urzędu.

Dowód z oględzin Sąd przeprowadził celem stwierdzenia aktualnej sytuacji na gruncie.

Jako wiarygodne Sąd ocenił opinie biegłych, obie opinie były rzetelne i fachowe, popartę szeroką wiedzą biegłych i ich doświadczeniem zawodowym. Opinie biegłych nie były kwestionowane.

Sąd dał również wiarę zeznaniom wnioskodawcy i uczestników, bowiem były one zgodne ze sobą i z dokumentami.

Sąd zważył, co następuje:

Wniosek zasługuje na uwzględnienie.

Przepis art. 145 k.c. jako zasadnicze kryteria, którymi winien kierować się Sąd przy ustanawianiu służebności drogi koniecznej, wymienia: potrzeby nieruchomości nie mającej dostępu do drogi publicznej, najmniejsze obciążenie gruntów, przez które droga a prowadzić oraz interes społeczno-gospodarcze. W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że przeprowadzenie drogi koniecznej według zasad określonych w art. 145 § 2 zd. 1 k.c. wymaga wyważenia przez Sąd potrzeb i interesów zarówno wnioskodawcy, jak i wszystkich uczestników postępowania, przez których grunty ma przebiegać droga. Z tego punktu widzenia istotne jest, w jaki sposób dotychczas realizowany był dostęp do drogi publicznej i z jakich przyczyn nieruchomość została go pozbawiona, jakie jest stanowisko większości właścicieli gruntów, przez które droga ma przebiegać, jakich czynności czy nakładów wymaga urządzenie drogi, jaki rodzaj i obszar gruntów ma ona zająć i czy korzystanie z niej zaspokoi potrzeby nieruchomości władnącej oraz nie obciąży nadmiernie nieruchomości służebnych.

Roszczenie o ustanowienie drogi koniecznej obejmuje dwie sytuacje, gdy nieruchomość nie ma w ogóle połączenia z drogą publiczną oraz gdy dostęp do drogi publicznej wprawdzie istnieje, ale nie jest "odpowiedni". Ocena, czy spełniona została przesłanka określona w art. 145 § 1 kc, musi być dokonana z uwzględnieniem okoliczności konkretnego wypadku. Należy także mieć na uwadze, że ustanowienie drogi koniecznej prowadzi do ograniczenia prawa własności właściciela nieruchomości obciążonej. Oznacza to, że osoba ubiegająca się o ustanowienie drogi koniecznej powinna przede wszystkim wykorzystać istniejące możliwości dojazdu do drogi publicznej przez własne grunty. W wypadku, gdy taka możliwość istnieje, żądanie obciążenia gruntów sąsiada powinno ograniczyć się do rozmiarów niezbędnych dla uzyskania połączenia swojej działki, niemającej dostępu do drogi publicznej z inną własną działką mającą taki dostęp.

Podstawową przesłanką ustanowienia służebności drogi koniecznej jest brak dostępu nieruchomości do drogi publicznej. Za drogę publiczną uważać przy tym należy drogę zaliczoną na podstawie ustawy z 1985 r. o drogach publicznych do jednej z kategorii dróg, z której może korzystać każdy, zgodnie z jej przeznaczeniem, z ograniczeniami i wyjątkami określonymi w tej ustawie lub innych przepisach szczególnych (drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne). Ustawodawca nie zdefiniował pojęcia "odpowiedniego dostępu", którym posłużył się w art. 145 § 1 kc, co nakazuje przyjąć, że chodzi o jego potoczne rozumienie. W tym zaś ujęciu "odpowiedni" to "odpowiadający przeznaczeniu", "spełniający wymagane warunki". O tym, czy istniejący dostęp jest odpowiedni, decydują więc każdorazowo okoliczności konkretnej sprawy.

Bezspornym jest, że nieruchomość wnioskodawcy nie ma żadnego dostępu do drogi publicznej.

Instytucja drogi koniecznej, ograniczająca prawo własności może być stosowana tylko w przypadkach szczegółowo wskazanych w ustawie. W sytuacji, gdy nieruchomość ma dostęp do drogi publicznej, jak w sprawie niniejszej, może to mieć miejsce wyjątkowo, tylko wtedy, gdy przemawiają za tym uzasadnione względy, interes społeczno-gospodarczy, a także, gdy właściciel nie może we własnym zakresie usunąć zaistniałych trudności.

Spełnienie przez nieruchomość wnioskodawcy przesłanki nieposiadania połączenia z drogą konieczną obligowało Sąd do takiego poprowadzenie szlaku drożnego, który spełniałby warunki wskazane w art. 145 kc. Spośród rozważanych sześciu propozycji przebiegu drogi koniecznej Sąd uznał, że najbardziej optymalny jest wskazany w opinii biegłego geodety wariant I. Przede wszystkim za wariantem I przemawiał fakt, że według tego wariantu realizowany był dojazd do nieruchomości wnioskodawcy przez co najmniej kilkadziesiąt lat i ustał on wskutek konfliktu wnioskodawcy i uczestniczki M. K.. Aby zapobiec rozwijaniu się tego konfliktu biegły poprowadził szlak drożny poza częścią nieruchomości uczestniczki stanowiącą podwórko przed domem. Sąd uwzględnił fakt, że w części przebiegającej przez działki (...) droga jest już wydzielona i oddzielona od ww. działek płotami. Nadto w tym przebiegu droga konieczna nie wymaga żadnych prac przygotowawczych, demontażu ogrodzeń, prac ziemnych, wyrównywania terenu. W wariancie I szlak drożny przebiega tak, aby nie przechodzić przez środek ogrodu czy podwórka którejkolwiek z nieruchomości. Należy zaznaczyć, że z już urządzonego wjazdu korzystali korzystają właściciele również innych nieruchomości niezainteresowani w sprawie.

Mając zatem na uwadze wskazane wyżej okoliczności należy stwierdzić, że Sąd przyjął konieczność ustanowienia na nieruchomości należącej do uczestników I. i Z. B. o numerze (...), A. i K. N. o numerze (...) i M. K. nr (...). Przeprowadzenie tej służebności nie spowoduje dla uczestników dużego uszczerbku. Służebność będzie przebiegała w sposób wskazany na mapie przez biegłego K. G. w pasie oznaczonym punktami 1-18-17-16-15-14-13-12-11-10-9-8-7-6-5-4-3-2-1.

Tytułem wynagrodzenia za ustanowienie drogi koniecznej zasądzono od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki M. K. kwotę 13.700 zł. Wynagrodzenie to zostało określone w oparciu o opinię biegłego, która nie była kwestionowana ani przez wnioskodawcę ani przez uczestniczkę. Wynagrodzenie jednorazowe jest zasadą przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności, dlatego też Sąd zasądził wynagrodzenie jako jednorazowe, nie znajdując wystarczających podstaw do zasądzenia wynagrodzenia cyklicznego, Sąd uznał, że dwumiesięczny termin od uprawomocnienia postanowienia za wystarczający na zgromadzenie powyższej kwoty.

Właściciele działki nr (...) i działki (...) oświadczyli przed Sądem, że nie domagają się zasądzenia na ich rzecz wynagrodzenia za ustanowienie na ich nieruchomościach służebności przechodu i przejazdu do nieruchomości uczestnika

O kosztach postępowania Sąd orzekł w pkt 4 postanowienia na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, nakładając na wnioskodawcę obowiązek uiszczenia na rzecz Skarbu Państwa brakujących kosztów sądowych wywołanych wnioskami wnioskodawcy (niepokryte z zaliczki wynagrodzenia biegłych sądowych) i z tego tytułu nakazał pobrać od niego na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w K. kwotę 9741,38 zł – łącznie opinie biegłych w niniejszej sprawie kosztowały 11.741,38 zł, a dotychczas wnioskodawca uiścił zaliczkę w kwocie 2000 zł, do zwrotu na rzecz Skarbu Państwa pozostało zatem 9741,38 zł

W pozostałym zakresie o kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. (punkt 3 sentencji postanowienia).

W punkcie 5 postanowienia Sad przyznał adw. K. W. reprezentującej z urzędu uczestniczkę M. K. kwotę 590,40 zł. Wysokość wynagrodzenia Sąd ustalił w oparciu o § 11pkt 3 w zw. z § 4 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 maja 2024 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2024 r. poz. 763)

sędzia Magdalena Bartłomiejczak